Na een opmerking van mijn vrouw Bartje heb ik een loep gepakt en de bijzondere 's' beter bekeken.
Die wordt als een 'f' gedrukt, maar het kleine horizontale streepje aan de linkerkant blijft staan en is iets korter, terwijl aan de rechterkant het horizontale streepje er niet is.
Voor wat de echte 'f' betreft: daar staan beide streepjes dus wel!
Dit alles voor de zuiverheid!
Een week geleden kocht ik een klein, zeldzaam en daarom duur boekje.
Het heet: ' Laatste Levensdagen, dood en lijkopening van Napoleon Bonaparte'.
Het is geschreven door Dr. Archibald Arnott, een van de vijf Engelse militaire artsen, die op Sint-Helena waren. Arnott was de enige Engelsman, die door Napoleon de laatste dagen tot aan zijn dood werd vertrouwd. Hij was niet bij zijn dood ter plekke aanwezig, wel had hij de leiding over deze vier Engelse artsen tijdens de lijkopening. Deze eigenlijke opening werd gedaan door de Frans-Italiaanse arts F. Antomarchi. die daar over een Frans verslag schreef.
Arnott heeft in 1822 over de laatste dagen (25 maart - 5 mei 1821) Napoleon behandeld.
Hij schreef daarna (25 maart 1822) een verslag in het Engels, dat in 1823 in het Nederlands werd vertaald. Dat is dus dit jaar (febr. 2023) precies tweehonderd jaar geleden!
Dit verslag is boeiend. De feiten zijn natuurlijk allang bekend, maar het letterlijk verslag van een ooggetuige spreekt, althans mij, altijd sterker aan.
Het boekje is wat onooglijk. Het is zo te zien al een keer voorzien van een nieuwe, neutrale omslag zonder titel. Iemand heeft er een strookje papier opgeplakt met een handgeschreven titel.
Er zijn wat stilistische opmerkingen te maken:
- het boekje heeft een A5-formaat en is gedrukt op slecht en kwetsbaar papier
- onderaan de pagina staat steeds een woord of een stukje van een woord, waarmee de volgende pagina begint. Dat doen wij nu niet meer.
- let eens op de s. Het is meer een 'f' zonder het horizontale streepje!
- op de kweekschool leerden wij van onze leraar Nederlands, dhr. Faassen, dat er achter het woordje 'en' nooit een komma komt. Die komma komt hier zeer regelmatig voor!
- de woordkeuze en de zinsbouw is natuurlijk niet van onze tijd.
bv. ontlasting wordt beschreven als afgang, ed.
- let ook op de notatie van de recepten. Er staan er twee in. Heel cryptisch, voor ons als leken niet te begrijpen. Nu doen we dat heel anders!
Je zult dit met enige inspanning echter wel goed kunnen lezen.
Daarom heb ik dit boekje in z'n geheel gescand en hier geplaatst.
Voor de liefhebber!
In 1812 maakte Napoleon de tocht naar Rusland.
Hij kwam uiteindelijk tot Moskou, verbleef daar enige weken en ging toen bijna dezelfde weg weer terug.
Over deze tocht, die honderdduizenden mensen het leven kostte, zijn veel boeken en verslagen verschenen. Het meest aansprekend zijn de verhalen van ooggetuigen die er dus bij waren.
Een van de beroemdste en meest aansprekende is het verslag van sergeant Adrien-Jean-Baptiste-François Bourgogne. Hij overleefde de tocht. Zijn relaas werd in boekvorm uitgegeven.
Allereerst natuurlijk in het Frans.
Ik bezit een prachtig exemplaar uit 1900, met een aantal gekleurde platen er in.
Eerst sergeant Bourgogne zelf:
 |
| Hier staat: rivier Berezina |
 |
| Bij de oversteekplaats staat een gedenkzuil |
| aan de ene zijde: Koetuzow |
 |
| aan de andere: Napoleon |
 |
| de oversteekplaats |
