WAARHEDEN OVER NAPOLEON (deel 11)

                                                                           DEEL 11

DE ECONOOM

78. WAT DEED NAPOLEONS VOOR DE ECONOMIE?

 Als we het niet echt over economisch beleid hebben, dan richt het zich vooral op drie gebieden: strategische activiteiten, het tegemoetkomen aan de behoeften van de bevolking en de buitenlandse handel. De keizer beschouwt dit laatste gebied als een onderdeel van de staatsmacht. Hij toonde zich protectionistisch, met name door de continentale blokkade in te stellen en toen te verklaren: Mijn principe is Frankrijk boven alles.

 79. HEEFT HET RIJK ECONOMISCHE CRISES ERVAREN?

 Het Napoleontische protectionisme zorgde in de eerste jaren van zijn regering voor een aanzienlijke nationale economische ontwikkeling. Maar 1810 zorgt de Blokkade (door de Engelsen) voor een daling van het aantal variaties en een toename van de aanvoer van grondstoffen. Voor sommige economen was dit de eerste grote overproductie.

 80. WELKE SECTOR WORDT HET MEEST GETROFFEN DOOR DE BLOKKADE?

 De crisis van 1810-1811 trof vooral de textielindustrie, die het zwaarst werd gevoeld in de Dolifurs-fabrieken in Mulhouse, Temaux en Richard Lenoir in Parijs, maar ook bij Oberkampf in Jouy en Josan. Laatstgenoemde produceert bijvoorbeeld 180% van zijn bedrukte katoen, de beroemde Jauy tolles, meer dan 1,7 el (1 el komt overeen met 130 cm). De fabriek kampte in 1810 met een aanzienlijke voorraad, die ze niet kon verkopen en sloot de productiefaciliteiten vanwege een gebrek aan grondstoffen.

 
81. HOE GRIJPT NAPOLEON IN BIJ EEN ECONOMISCHE CRISIS?

 Zodra er gebeurtenissen plaatsvonden, die de Franse bevolking in moeilijkheden brachten, nam Napoleon het heft in eigen handen. Zo werden in 1810, toen de crisis de textielindustrie trof, de 12.000 arbeiders, die Richard Lenoir in dienst had, met werkloosheid bedreigd. De Keizer had aanvankelijk het plan om de katoenteelt in de zuidelijke departementen voor de hele sector te ontwikkelen en betaalde, met instemming van Mollien, minister van Financiën, bijna 2 miljoen frank aan steun aan de industrieel, destijds de belangrijkste Franse katoenhandelaar.

 82. HAD DE CONTINENTALE BLOKKADE KANS VAN SLAGEN?

 Over het algemeen werd dit goed opgemerkt en vormde het een belemmering voor de Britse handel. Wat de keizer misschien minder belangrijk vond, waren de gevolgen voor Frankrijk. Aan het begin van de 20e eeuw waren er nog maar weinig economen en waren de principes van de moderne economie nog nauwelijks bekend.

83. HAD NAPOLEON EEN SOCIAAL BELEID TEN BEHOEVE VAN DE WERKGELEGENHEID?

Toen in 1810 de drievoudige industriële, financiële en graancrisis dreigde tienduizenden arbeiders werkeloos te maken, beval Napoleon dat de Staat nog een keer tussenbeide moest komen.
 Volgens Thierry Lentz : 'Beveelt de Keizer eerst het beschikbare bedrag te verdubbelen, daarna te verdrievoudigen aan de liefdadigheidsinstellingen om levensmiddelen gratis uit te delen en een programma van publieke werken op te starten - 160 miljoen zilveren franken worden geïnvesteerd, net als in 1811. Zijn aides de camp reizen door het land om de uitvoering van zijn richtlijnen en het juiste gebruik er van te verifiëren.'

Napoleon décorant de la Légion d’honneur Oberkampf bij de fabriek van Jouy-en-Josas.

Gouache door Pietro Mancion (collection Nabon, Rouillac)

 84. WAT WAREN DE GEVOLGEN VAN DE ZEEBLOKKADE VAN DE ENGELSEN?

 Vanaf het Consulaat verbood Groot-Brittannië elke relatie met Frankrijk en haar koloniën, die het ook de een na de ander overnam. De voedselvoorziening vanuit de koloniën van Frankrijk werd tot praktisch nul terug gebracht. Vooral suiker was belangrijk en deze werd bijzonder duur.  Bonaparte besloot daarom maatregelen te nemen om een vervangend product te maken. Na enkele jaren van onderzoek slaagden chemicus Chaptal en de industrieel Delessert begin 1812 erin suikerbrood te maken van bieten. Vanaf die tijd floreerden de stokerijen in Frankrijk. Bij de val van het Franse Keizerrijk waren er meer dan tweehonderd en hoefde Frankrijk geen rietsuiker meer te importeren.

 

85. WELKE ANDERE COMMUNICATIEMIDDELEN ZIJN ER ONTWIKKELD, AFGEZIEN VAN DE WEGEN?

Onder de middelen van communicatie, die de eenheid van Frankrijk bevorderden, was de voornaamste die der wegen. Zij maakten  het transport van Franse producten en de snelle verplaatsing van troepen mogelijk. Per decreet van 16 december 1811 woerden de 'keizerlijke' wegen ingedeeld in drie categorieën: 14 in de eerste klasse, 13 in de tweede klasse en meer dan 200 in de derde klasse. Dit alles resulteerde in 1804 in de oprichting van de ingenieurs des Ponts et Chaussées.

 86. HEEFT NAPOLEON DE BINNENLANDSE HANDEL ONTWIKKELD?

 Om de handel te bevorderen gaf de keizer opdracht om de werkzaamheden aan het graven van kanalen te hervatten. Deze waren vooral nuttig voor het transport van zwaar materiaal. De werkzaamheden aan het Saint-Quentinkanaal werden in 1802 hervat en in 1810 voltooid. Hierdoor konden de Somme, de Schelde en de Oise met elkaar worden verbonden, waarbij de hoofdstad nu werd bevoorraad met steenkool uit het noorden. Er werden andere kanalen aangelegd: van de Rhône naar de Rijn in 1808, van Nantes naar Brest in 1811, waarbij Brugge het jaar ervoor met Breskens werd verbonden.