EEN DIENSPLICHTIGE (CONSCRIT) in 1813

 Een dienstplichtige in 1813

                                           

  Enkele jaren geleden kreeg ik van mijn oud-klasgenoot C. vanuit Duitsland een interessant boek opgestuurd.
Het ging over Die Völkerschlacht und das Ende der alten Welt. Het onderwerp is de Volkerenslag in 1813 in en rond Leipzig. Ik las dit boek, dat mij veel nieuws leerde!

In mijn bibliotheek vond ik onlangs een oud boekje terug, in 1864 in Frankrijk uitgegeven. Het is in het Frans en het heet Histoire d'un Conscrit de 1813.
Het is eigenlijk een gedetailleerd 'verslag' van de gebeurtenissen bij Leipzig, gezien door de ogen van een dienstplichtige in 1813. Een soort verlengde dus van bovenstaand boek!

                    

Dit boek heb ik vertaald en op deze weblog gezet.

Enkele bijzonderheden vielen mij op. 
- Dit boekje is wel al ongeveer 150 jaar geleden uitgekomen, maar daarna is het in talloze gedaanten steeds weer uitgegeven. Het is nu (2024) in het Frans nog steeds te koop bij Bol.com. Ik laat een aantal voorkanten van dit boek zien:

            

           

             

 Nu blijkt na bestudering, dat mijn exemplaar een soort uitgebreide samenvatting is van het origineel. Dit exemplaar is gedrukt in Groningen, is uitgegeven tussen 1925 en 1940 door J.M. Meulenhoff. (3e druk). Het heeft 198 bladzijden en er zitten 5 zwart-wit afbeeldingen in.
Dit boek kostte nieuw f 0,95 (ongebonden) en f 1,25 (gebonden). Ik betaalde er 1 euro voor.

Mij exemplaar is dus eigenlijk bijzonder. Kijk maar eens op de titelpagina. Als je goed kijkt, zie je dat dit boek bestemd is voor gebruik in de Hollandse scholen! 
Het is dus een verplicht leesboek in het Frans! Hebben wij vroeger ook niet boeken moeten lezen in andere talen? Is dat er eigenlijk nu nog?
Er zijn nog veel meer van dit soort boeken in het Frans. In dit boek staan voorin drie pagina's met in totaal 69 Franse boeken van beroemde Franse schrijvers.
Er valt nog meer op te merken. Het Frans in dit boek is van een redelijk niveau, dus het is bestemd voor de hoogste klassen van de HBS / Gymnasium. 
Onderaan sommige pagina's staan Nederlandse noten ter ondersteuning. Ook staat achterin een simpele vocabulaire van zes pagina's voor het gehele boek. Als jonge lezer uit genoemde tijd had je dus zeker je woordenboek er wel bij nodig!

Al met al geeft dit boek een bijzondere kijk op het Nederlands onderwijs van vóór de Tweede Wereldoorlog. Het talenniveau lag kennelijk heel wat hoger dan nu. Over de taalvaardigheid in het Frans van de huidige generatie kan ik niet veel zeggen. Wel vind ik het jammer, dat bijna alle scholieren het vak Frans in de derde of vierde klas laten vallen (ervaring met eigen kleinkinderen). 

Ik heb aan het vertalen van dit boek veel werk gehad.
Bijna geen enkele zin kwam correct uit de vertaalmachine van Google (de telefoon dus). Een voorbeeld: het woord 'voiture', nog steeds een gangbaar woord in Frankrijk, werd hardnekkig vertaald met 'auto'. In 1813 was er in de gehele wereld nog geen enkele auto te zien!

Ook de interpunctie ( komma's, punten, punt-komma e.d.) is niet vertaalbaar. Het Frans heeft daar kennelijk andere regels voor, zowel in het verleden als in het heden. Ontelbaar veel zinnen heb ik hier moeten bijwerken.

Al met al toch wel een bevredigend resultaat, vind ik zelf!

Lees dit boek door hier te klikken:

HISTOIRE D'UN CONSCRIT de 1813

Iets over de schrijvers (interessant):

DE SCHRIJVERS

Tenslotte een artikel over de Slag bij Leipzig 1813 (de Volkerenslag):

VOLKERENSLAG 1813